Sternalice - Historia Sternalic

Nazwa Sternalice ma swoją historię. Do 1937 r. nazywała się Sternalitz, nazwa ta wynika z gatunku ptaków STERNAL(nazwa ludowa TRZNADLA) gnieżdżących na tym terenie. Od 1938 r. nastąpiła na Górnym Śląsku akcja zniemczenia nazwy miejscowości. Dopiero w 1945 r.nadano naszej wsi polską nazwę Sternalice obowiązującą do dziś.
Po badaniach archeologicznych przeprowadzonych na tych terenach stwierdzono, że od najdawniejszych czasów żyli tam ludzie. Ślady jakie pozostawili pramieszkańcy Sternalic to kamienie i krzemienne narydnia. Z młodej epoki kamiennej (3500-1700 lat p.n.e) w epoce brązu (-1700-100 lat p.n.e) Sternalice było już osadą i posiadało cmentarzysko.
       Pierwszym znanym właścicielem Sternalic był Wacław Nawoy z Dolnej, w 1556 r. pełniący funkcję starosty księstwa opolsko-raciborskiego. Według różnych źródeł Wacłąw Nawoy był małżonkiem Katarzyny Petrowicz Charwat. Pozostawił czterech synów i trzy córki. Jedna z nich Marusza Nawoy około 1561 r. wyszła za mąż za Jana III juniora von Pasadowskiego(zm. ok. 1582 r.) właściciela Dobrodzienia. Rok później Pasadowski kupił od teścia majątki: Sternalice, Boroszów i Radłów. Sternalice były odtąd jego główną siedzibą. W kolejnych latach Jan III Pasadowski zmuszony był wyprzedać swoje dobra i ostatecznie pozostała przy nim tylko część Dobrodzienia. Z małżeństwa z Maruszą Nawoy nie pozostawił potomków. W XVII w. Sternalice należały do rodziny von Skal. W 1660 r. wzmiankowany był Jerzy von Skal ze Sternalic a 1675 r. Anna Regina von Skal ( zm. 1702 r.) wyszła za mąż za Adama von Frankenberga ( 1646-1715) z Gorzowa Śląskiego.
W ostatnim ćwierćwieczu osiemnastego wieku majątków: w Uszycach, Sternalicach, Radawiu, Puszynie i Starej Jamce był Adam Samson von Paczyński ( 1653-1694). Sternlice, Uszyce i Psurów odziedziczył najmłodszy z jego pięciu synów, Adam Wacław von Paczyński ( 1681-1723), założyciele nowej lini rodu- domu Sternalice.
Kolejnym właścicielem mająteku w Sternalicach był Karol Leopold (1711-1788), syn Adama Samsona i Heleny Rożyny von Larisch. Po nim posiadłość odziedziczył syn Karol (ur. ok. 1736 r.). Następnie do 1818 r. Sternalice należały do Franciszka (ur. ok. 1770 r.), syna Karola von Paczyński. Franciszek przekazał rodzinne dobra najstarszemu synowi Karolowi (1795-1866) majorowi wojsk Pruskich. Karol von Paczyński był dwukrotnie żonaty: z Zofią ( zm. 1854 r.), córką Wawrzyńca Karola von Zawadzki z Jesionej koło Gliwic i z Zofią Marianną Pauliną (1801-1868), córką generała- majora Karola von Gortz. Z pierwszego małżeństwa miał syna zmarłego w dziciństwie i córkę Elfrydę. W 1832 r. Karol von Paczyński sprzedał majątek hrabiemu Andrzejowi Renaldowi ze Strzelec Wielkich (1795-1874). W 1853 r. posidłość odkupił od niego król Pruski Fryderyk Wilhelm IV. W 1886 r. majątek w Sternalicach o powierzchni 1110 ha. wchodzący w skład dóbr królewskich, dzierżawił Ferdynand von Damnitz. W 1894 r. dzierżawcą była Pani Rentier Heider z domu Schramm. W 1912 r. posiadłością liczącą 823 ha. zarządzał administrator Piltz. Od conajmniej 1921 r. majątek wchodził w skład fideikomisu Karmonki należącego do rodziny von Hohenzollern o łącznej powierzchni 10284 ha. Z tego Sternalice liczyły 812,6 ha. Majątkiem w Sternalicach do 1930 r. kierował Piltz. Po II Wojnie Światowej dobra Hohenzollernów zostały znacjonalizowane. Na bazie folwarków utworzono Państwowe Gospodarstwa Rolne.
   Znakomitym historycznym wydarzeniem w Sternalicach było odkrycie w Pd-Wsch rejonie wsi (w odległości ok. 1 km) pokładów rudy żelaza. Odkrycia tego dokonano w 1812 r. W miejscu tym powstało wtedy osiedle, jego mieszkańcy a także wielu ludzi ze Sternalic zaczęło zajmować się ręcznym wydobywaniem rudy. Praca ta spowodowała rozwój wsi. Ludność w ciągu kilku lat zwiększyła się o 300 osób. Rudę tą ładowano na furmanki konne i dostarczano do prymitywnych pieców odlewniczych w rejonie Gorzowa a także Borek. W końcu XIX w. rudę worzono furmankami do Olesna, gdzie była ładowana na wagony kolejowe istniejących już lini kolejowych w rejon Górnego Śląska. Na początku XX w. zaniechano wydobywania tej rudy ze względu na niską wartość żelaza. Historycznym znakiem tej epoki Sternalic jest osiedle zwane RUDĄ.
Sternalice posiadały dużo zabytkowych obiektów, które zostały przeniesione do opolskiego muzeum skansenowego. Były to : dom mieszkalny, młyn i budynek szkolny. Kościół i kapliczki pozostały w wiosce.
   Kościół pod wezwaniem św. Mateusza wybudowany jako murowany już w 1614 r. najprawdopodbnie w miejscu poprzedniej budowli drewnianej a rozbudowany w 1928 r. pod kierunkiem proboszcza ks. Franciszka Dombka. Najstarszą częścią kościoła z 1614 r. jest obecnie prezbiterium ( jest to barokowa polichromia iluzjonistyczna, złożona z 2 kompozycji: od wschodu Trojca Św. i Św. Mateusz, od zachodu Wniebowzięcie).
W środku wsi po prawej stronie w kierunku wschodnim stoi do dziś historyczna kapliczka. Została zbudowana w końcu XIX w. Jest zadaszona z wnęką na figury świętych. Są w tej kaplicy: św. Jan Nepomuk i św. Florian.

DWÓR

Najpiękniejszym zabytkiem naszej wsi był Zamek w majątku. W dworku tym mieszkali od powstania majątku jej właściciele-zarządcy. Była to klasyczna budowla dworu szlacheckiego. Budynek był parterowy z łukowatym sklepieniem. Zamek ten był zaliczany do zabytków architektury.
Barokowy dwór z XVII w., przebudowany w drugiej połowie XIX w., gruntownie przekształcony w latach sześćdziesiątych XX w. Budynek murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na rzucie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacyjny, nakryty dachem dwupasmowym. Fasada ( elewacja wschodnia ) dziewięcioosiowa zs centralnie usytuowanym głównym wejściem, poprzedzonym przeszklonym gankiem. Budynek pozbawiony detali architektonicznych, za wyjątkiem boniowania naroży. Układ wnętrz przekształcony, w części pomieszczeń zachowane sklepienia kolebkowo-krzyżowe i kolebkowe z lunetami. Do lat sześćdziesiątych XX w. dwór był parterowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty wysokim dachem czteropasmowym z facjatami i lukarnami.
[Na bazie Majątku w maju 1948 roku funkcjonował Zakład Doświadczalny Sternalice. Była to jednostka organizacyjna Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego (PINGW). W ramach zakładu był zorganizowany dział naukowy. Prowadzono tu doświadczenia związane w wpływem różnych czynników (nawożenie, terminów różnych zabiegów agrotechnicznych) na uzyskiwane plony różnych roślin.
Opracowaniem wyników zajmowali się pracownicy naukowi. Zastępcą dyrektora do spraw naukowych w latach 1948-1955 był Pan Tadeusz Zaleski.
W 1952 roku w wyniku przeprowadzonej reorganizacji zmieniono dotychczasową nazwę na Instytut Uprawy i Nawożenia Gleboznawstwa(działa do dziś w Puławach).Ponieważ zmieniono nazwę Instytutu, w konsekwencji zmieniała sie nazwa zakładu w Sternalicach. Jednak zawsze prowadzonow w nim doświadczenia polowe. Od 1956 roku Zakład Doświadczalny przekształcono w gospodarstwo czysto produkcyjne, Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR). -źródło informacji Przemysław Zaleski były mieszkaniec]
W wyniku przebudowy Dworek został podwyższony o jedną kondygnację. Nieprzemyślana przebudowa zmieniła piękny zabytkowy budynek w zwykły blok mieszkalny, zdjęto piękny średniowieczny dach i pokryto płaskim dachem, w pobliżu dworu zachowane są budynki gospodarcze dawnego folwarku ( fotografie w galerii).

Idąc wzdłuż drogi koło cmentarza ( bardziej w dół) znajduje się mało już spotykan most z kamieni polnych. Również nad Prosną po lewej stronie tejże drogi znajdują się ruiny średniowiecznego zamku zwanego STOCKIM. Jak bagłosi legenda mieli tam przebywać "piraci drogowi", którzy napadali na kupców szlaku bursztynego( szlak bursztynowy prowadził z Wenecji przez Śląsk, Olesno, Skrońsko-Zażyskie, w kierunku Pn. na Kalisz i na Bałtyk).
Wieś Sternalice znana była z granicznego przemytu towarów tzw. SZMUGLU. Miejscowość graniczna w tym również Sternalice stały się w wyniku tego nielegalnego handlu wsią zasobną. Szmugel był procederem nielegalnym jednak na tyle opłacalnym, że pomimo surowych kar ryzyko to podejmowali z terenów niemieckich na teren Rosji Carskiej po 1918 r. Przemycano głównie artykuły przemysłowe. Z terenów Polski na śląsk bardzo dobre i tanie produkty żywnościowe. Stojąca we wsi gospoda była "kryjówką" szmugli.
Sternalice mają swój zwyczaj to tzw.
" Krzyżoki", ten istniejący od 800 lat zwyczaj objeżdżania konno pól i przysiółków wsi w niedziele wielkanocną ma charakter kulturalno-religijny. Mężczyźni ( a także od niedawna również kobiety) na koniach odwiedzają gospodarstwa położone na krańcach Sternalic, śpiewają pieśni wielkanocne i modlą się do Zmartwychwstałego Chrystusa o łaskę urodzajów i wszelkiej pomyślności w pracy na roli.
(infomacji zaczerpnięto z kroniki szkolnej Sternalic. Kronika ta zawiera 108 stron rękopisu w języku niemieckim pisane pismem gotyckim. Pierwszym kronikarzem był nauczyciel Johann Luppa, zaczął ją pisać od roku 1660).